سیستم حسابداری دستی در اصول حسابداری
به یک سیستم حسابداری که در آن رویدادهای مالی به کمک کاغذ و قلم و توسط نیروی انسانی پردازش در سیستم عامل می گردد سیستم حسابداری دستی می گویند . سیستم حسابداری دستی و مفاهیم دفاتر روزنامه و معین در دوران نه چندان دور ( قبل از استفاده از استفاده از وسایل مکانیکی و الکترونیکی ) و حتی در سالهای اخیر توانسته است نیازهای اطلاعات مالی موسسات متوسط و بزرگ را به خوبی مرتفع نماید. گذشته از آنسیستمهای مکانیکی و رایانهی که فعلا در موسسات مختلف استفاده می شود بر پایه تجارب و نتایج حاصل از سیستمهای وسیعتر دستی متکی بوده و سیستم حسابداری دستی می تواند راهنما و مبنای مناسبی برای طرح و اجرای سایر سیستمهای حسابداری باشد.
در برخی از موسسات که تعداد کارکنان حسابداری و حجم رویدادهای مالی به اندازه ای نیست که بتوان کار ثبت را بین چندین کارمند تقسیم نمود ، برای ثبت رویدادهای مالی از دفتر روزنامه چند ستونی استفاده می کنند . یکی از رایج ترین نوع دفاتر روزنامه عمومی چند ستونی ، دفتر روزنامه سه ستونی می باشد که دارای ستون جزء و ستونهای بدهکار و بستانکار است . روش ثبت رویدادهای مالی در این نوع دفاتر روزنامه مشابه ثبت رویدادهای مالی در دفتر روزنامه عمومی است با این تفاوت که در دفتر روزنامه سه ستونی از ستون جزء برای ثبت بدهکار یا بستانکار حسابهایی که دارای دفاتر معین هستند ، استفاده می شود .
در تعدادی ازموسسات انتفاعی و غیر انتفاعی که فقط چند نوع رویداد مالی به تکرار واقع می شود و رویدادهای مالی از تنوع برخوردار نیست ازدفاتر روزنامه ترکیبیکه ترکیبی از دفاتر روزنامه عمومی و اختصاصی است برای ثبت رویدادهای مالی استفاده می شود . در طراحی این نوع دفتر روزنامه ، چون احتمال وقوع اشتباه ثبت بیشتر از دفاتر روزنامه عمومی و اختصاصی است ، بایستی دقت شود که تعداد ستونهای آن در حداقل ممکن باشد . روش ثبت و انتقال اقلام از دفتر روزنامه ترکیبی به دفاتر معین و دفتر کل مشابه روشهای ثبت و انتقال در دفاتر روزنامه اختصاصی است.
