چگونه زردی نوزاد را درمان کنیم؟ و بهترین راه درمان کدام است؟
زردی نوزادان یک وضعیت پرتکرار است که ممکن است به عنوان علامتی از مشکلات جدی پزشکی تلقی شود. زردی نوزادان اغلب به دلیل اضافه شدن بیش از حد بیلی‌روبین (ماده‌ای که در فرآیند تولید صفرا توسط کبد تولید می‌شود) در خون نوزادان ایجاد می‌شود. این وضعیت ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله عوامل فیزیولوژیک، عفونت‌ها، مشکلات کبدی، یا حتی عوامل ژنتیک رخ دهد.
شایع ترین سن بروز زردی و مدت زمان ماندگاری آن کی است؟
در صورتی که زردی نوزاد ناشی از افزایش سطح بیلی روبین خون باشد، از ۲۴ ساعت ابتدایی تولد الی ۲ تا ۴ روز بعد نشانه‌های زردی را نشان خواهد داد. همانطور که اشاره شد اگر کودک کاملا نه ماهه به‌دنیا بیاید چندان در معرض خطر زردی نیست و در صورت بروز چنین مشکلی معمولا نشانه‌های خود را در همان ساعات اولیه بدو تولد نشان داده و به‌سرعت درمان می‌شود.
اما در کودکان زودرس علائم زردی و افزایش بیلی روبین چند روز بعد خود را نشان می‌دهد. اگر زردی یا یرقان نوزاد ناشی از مشکلاتی مانند خونریزی داخلی، مشکلات ژنتیکی مانند تجزیه بیش از حد گلبول‌های قرمز خون یا نارسایی کبد، به علت سیروز کبدی، عفونت‌ها و چسبندگی و مسدود شدن مجاری صفراوی نیز می‌تواند باعث بروز زردی شود. مدت زمان درمان زردی نوزاد بسته به نوع آن متفاوت است. اما به‌طور معمولا زردی ۲ تا ۴ هفته پس از تولد با روش‌های پزشکی و خانگی درمان می‌شود.
راهکارهای درمان زردی نوزادان شامل موارد زیر باشد:
1. نور درمانی (فتوتراپی):
در بسیاری از موارد، نور درمانی با استفاده از نور آبی و فیلتر شده برای کاهش سطح بیلی‌روبین در خون نوزادان استفاده می‌شود. این نورها به کمک چشم‌های نوزاد منتقل می‌شود تا بیلی‌روبین را تجزیه کرده و از بدن خارج کند.
2. تغذیه:
در برخی موارد، تغذیه مناسب و مصرف شیر مادر یا فرمول‌های خاص ممکن است به بهبود زردی نوزاد کمک کند.
3. مانورهای فیزیکی:
در برخی موارد، انجام مانورهای فیزیکی و حرکات خاص با هدف تحریک دستگاه گوارش و کبد نوزادان ممکن است به بهبود زردی کمک کند.
4. درمان عوامل زیر lying at the root of the jaundice:
در صورت وجود عفونت‌ها، مشکلات کبدی یا عوامل دیگر که زردی را ایجاد می‌کنند، درمان این عوامل اساسی است.
5. پایش و مراقبت:
پایش دقیق و مراقبت‌های منظم از نوزاد با زردی بسیار حائز اهمیت است تا بهبود وضعیت زردی نوزادان را اطمینان بخشید.
دلیل زردی نوزاد
بدن کودک شما هر روز مقداری گلبول قرمز را بازیافت می‌کند. بیلی روبین یک ماده زرد رنگ است که با تجزیه گلبول‌های قرمز تشکیل می‌شود. کبد مادر در دوران بارداری، بیلی روبین را برای کودک حذف می‌کند. پس از تولد ممکن است کبد کودک به اندازه کافی بالغ نشده باشد تا بتواند به خودی خود بیلی روبین را به درستی حذف کند. ممکن است چند روز طول بکشد تا کبد کودک بتواند این کار را به خوبی انجام دهد.
هنگامی که کبد نوزاد در روزهای اول زندگی باعث زردی می‌شود، به آن زردی فیزیولوژیک می‌گویند. این شایع‌ترین نوع زردی در نوزادان است. اما گاهی اوقات یک وضعیت سلامتی در کودک می‌تواند به زردی منجر شود. نوزادان مبتلا به این شرایط سلامتی نسبت به نوزادان مبتلا به زردی فیزیولوژیک، به احتمال بیشتری برای کمک به کاهش سطح بیلی روبین خود به درمان نیاز دارند. این شرایط عبارتند از:
عدم تطابق گروه خونی، مانند بیماری Rh :
تعداد کمی از نوزادان گروه‌های خونی متفاوتی نسبت به مادران خود دارند. این عدم تطابق می‌تواند منجر به تجزیه سریع‌تر گلبول‌های قرمز خون شود و مقدار زیادی بیلی روبین تولید کند.
خونریزی داخلی:
وجود خونریزی در داخل بدن نوزاد مشکل در کبد کودک اگر کودک شما عفونتی مانند هپاتیت یا بیماری مانند فیبروز کیستیک دارد که بر کبد تأثیر می‌گذارد، ممکن است کبد عملکرد مناسبی نداشته باشد.
مشکل در گلبول‌های قرمز خون کودک:
برخی از نوزادان تعداد زیادی گلبول قرمز دارند. این وضعیت در برخی از دوقلوها و نوزادانی که با توجه به سن حاملگی کوچک هستند (یعنی نوزادانی که بر اساس تعداد هفته‌هایی که در رحم مادر بوده‌اند، کوچکتر از حد طبیعی هستند) بیشتر دیده می‌شود.
یک بیماری ژنتیکی مانند کمبود G6PD :
این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که بدن به اندازه کافی G6PD ندارد. G6PD آنزیمی است که به گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند تا به خوبی کار کنند.
یک عفونت، مانند سپسیس:
این یک عفونت است که در خون نوزاد ایجاد می‌شود.
کبودی در بدو تولد:
کبودی زمانی اتفاق می‌افتد که خون از رگ‌های خونی نشت کند. گاهی اوقات نوزادان هنگام زایمان و تولد دچار کبودی می‌شوند. هنگامی که کبودی‌های بزرگ بهبود می‌یابند، سطح بیلی روبین ممکن است افزایش یابد.
نارس بودن:
حتی اگر نوزاد به موقع متولد شده باشد، کبد او در چند روز اول هنوز کمی نابالغ است. این مسئله اغلب به زردی خفیف منجر می‌شود که نگران کننده نیست. اما احتمال بروز زردی در نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند (نوزادان نارس) بیشتر است. زیرا کبد آنها در مقایسه با نوزادان full term (کامل) عملکرد ضعیف‌تری دارد.
نارس به دنیا آمدن نوزاد
نوزادان نارس آمادگی کمتری برای حذف بیلی روبین دارند. این نوزادان حتی اگر سطوح پایین بیلی روبین را داشته باشند، باز هم نسبت به نوزادانی که دیرتر به دنیا می‌آیند، مشکلاتی بیشتری دارند. کودکان نارس توسط پزشکان تحت نظر خواهند بود و درمان می‌شوند.
نوزادانی که به اندازه کافی مواد مغذی دریافت نمی‌کنند
این مورد اغلب در چند روز اول زندگی اتفاق می‌افتد. به این نوع از زردی نوزاد، “زردی شیردهی” گفته می‌شود. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند و برای دریافت مواد غذای کافی از شیر مادر مشکل دارند، در معرض خطر ابتلا به زردی هستند.
کم آبی بدن یا مصرف کم کالری ممکن است در شروع زردی نقش داشته باشد. به هر حال به دلیل فواید شیردهی، کارشناسان همچنان آن را توصیه می‌کنند حتی اگر منجر به زردی شیردهی شود. مهم است که مطمئن شوید کودک شما به اندازه کافی غذا می‌خورد و بدن او به اندازه کافی هیدراته می‌شود.
نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌شود
شیر مادر از دفع سریع بیلی روبین توسط کبد جلوگیری می‌کند. به این بیماری زردی شیر مادر می‌گویند و بعد از هفته اول تولد اتفاق می‌افتد. سطح بیلی روبین به آرامی طی ۳ تا ۱۲ هفته بهبود می‌یابد.
اگر نوزاد گروه خونی متفاوتی با مادر داشته باشد
اگر مادر و نوزاد دارای گروه‌های خونی متفاوتی باشند، بدن مادر آنتی‌بادی‌هایی می‌سازد که به گلبول‌های قرمز نوزاد حمله می‌کنند. این زمانی اتفاق می‌افتد که:
گروه خونی مادر O و گروه خونی نوزاد A یا B باشد، یا فاکتور Rh مادر (پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز) منفی و نوزاد Rh مثبت داشته باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
1- بی اشتهایی و امتناع از شیر خوردن
2- حرکت کم یا بسیار ضعیف
3- نوزاد به سختی از خواب بیدار می‌شود.
4- خواب آلودگی شدید دارد.
5- مشکوک به کم آبی بدن است؛ ادرار نکردن به مدت بیش از ۸ ساعت، ادرار تیره، دهان بسیار خشک و نداشتن اشک.
6- تب
7- دمای پایین بدن که با گرم کردن بالا نمی‌رود.
8- ظاهر شدن زردی در ۲۴ ساعت اول تولد
9- پوست نوزاد زرد تیره یا نارنجی شده است.
10- زردی به اندام‌های پایین‌تر مانند دست‌ها، سینه و پاها رسیده است.
11- زردی در حال بدتر شدن است.
12- سفیدی چشم‌ها زرد شده است.
13- ناآرامی و گریه‌های مداوم
14- انتشار زردی به معده (شکم)
15- نگران میزان زردی هستید.
16- نگران این هستید که کودک‌تان شیر مادر کافی دریافت نمی‌کند.
17- مدفوع زرد و دانه دار کمتر از ۳ بار در روز . (استثناء: در صورت تغذیه با شیر مادر و قبل از ۵ روزگی)
18- نوزاد ۲ تا ۴ روزه شما که با شیر مادر تغذیه می‌کند، بیشتر از ۲۴ ساعت است مدفوع نکرده است.
19- در روز کمتر از ۶ عدد پوشک خیس می‌کند. (استثنا: ۳ عدد پوشک خیس در روز در صورت تغذیه با شیر مادر قبل از ۵ روزگی می‌تواند طبیعی باشد.)
20- زردی بعد از ۱۴ روزگی از بین نرفته است.
21- زردی بعد از ۷ روزگی شروع شده یا عود می‌کند.
22- مدفوع سفید، زرد کم رنگ یا خاکستری
در هر صورت، در صورت تجربه زردی نوزاد، بهتر است به پزشک یا پزشک کودکان معتبر مراجعه کرده و تشخیص دقیق و درمان مناسب را از آنان دریافت کنید.
